Eskili

"Prometeu i Lidhur"

Kushtuar Safetit dhe Xhelalit

E K S O D I

PROMETEU

Por le të mbahet Zeusi me të madh,

Fodull, do të përulet ai një ditë!

Ajo martesë, që mendon të bëjë,

Nga duart do t'i rrëmbejë pushtet e fron

Dhe kokëposhtë do ta rrokullisë,

Si t'ish një send pa vlerë. Ja, kështu,

Do të përmbushen fjalt' e të atit,

Të Kronit, që të birit rebelues

Ia la si një mallkim, kur e rrëzoi

Nga fron' i lashtë. Asnjë nga hyjnitë

Nuk mund t'i thotë Zeusit me ç'mënyrë

Shpëton nga ky mjerim. Po, vetëm unë

E di shpëtimin. Le të mbretërojë

Dhe le të mburret sa të dojë ai

Me shkrepëtimat e rrufeve-flakë!

S'ka gjë, le të sundojë, duke tundur

Në duart e tij shigjetat flakë e zjarr.

Asnjë nuk e shpëton atë nga rënia

Plot turp e tmerr. Për fat të tij të keq,

Do t'lindë ai një rival, luftëtar të madh,

Që s'mposhtet kurrë. Do t'gjejë ky një zjarr

Që djeg edhe më shumë se rrufeja,

Gjëmim më bubullues se i Zeusit.

Ai copë e çikë do ta bëjë sfurkun

Tredhëmbësh, me të cilin tokë e det

Trand Poseidoni. Do të dridhet Zeusi

Nga frika, tmerri. Dhe do ta kuptojë

Tirani i çkurorëzuar aherë

Ç'ndryshim ka skllavi me një sundimtar!

KORI

Parashikon për Zeusin ç'të do zemra.

PROMETEU

Parashikoj atë që dëshiroj

dhe që me siguri do vërtetohet.

KORI

Një zoti tjetër t'i përulet Zeusi?

PROMETEU

Do t'i përulet dhe do të rënkojë

Nga dhembje më e madhe se kjo imja.

KORI

S'ke frikë që lëshon të tilla fjalë?

PROMETEU

Pse të kem frikë? Vdekje s'ka për mua.

KORI

Sikur të çonte vuajtje më të madhe?

PROMETEU

Le të më çojë. Nuk më tremb aspak.

Të gjitha unë i kam parashikuar.

KORI

Të urtët zbrapsen para Nemesidës.

PROMETEU

Ti lutju, lajkatoje dhe përulju

Atij që ka tani pushtet, fuqi.

Por për asnjë s'çaj kokën, aq më pak

Për Zeusin. Le të tërbohet, të bëjë

Si ia do qejfi dhe atë pak kohë

Që i ka mbetur Qiellin të sundojë.

Por prit, se lajmëtarin e tij po shoh

Që vjen me vrap si një lake i bindur

I mbretit t'ri. Po sjell ndonjë mesazh!

(Hyn Hermesi)

HERMESI

Me ty, o dhelpër, tallës e përbuzës,

Me ty, o tradhtar i perëndive,

Me ty që pasurove njerëzt' e vdekshëm,

Me ty, hajdut i zjarrit të hyjnive,

Me ty po flas! Im atë i madh, kryezot

Në Qiell, të urdhëron çdo gjë që llape

Për dasmën, që nga froni e rrëzon,

Shpejt haptaz t'ia tregosh, pa fshehur gjë.

Flit qartë, Promete, dhe pa enigma!

Mos më shtrëngo ta bëj dy herë rrugën.

Me kokëfortësi Zeusi nuk zbutet!

PROMETEU

Sa fort i shkokërka një gjuhë e lartë

Prej mburraveci një lakeu të bindur

Të perëndive! Eh, të rinj në moshë,

Të rinjë në pushtet, mos ju pandehni

Se tërë jetën e jetës pa trazime

Do të banoni në pallat qiellor?

S'i pashë unë dy tiranët e tjerë

Se si u rrokullisën posht' nga froni?

Do shoh si do përmbyset dhe të tretin.

Ai që sundon tani në Qiell do t'bjerë

Më shpejt dhe më me turp se sa të tjerët.

Mos vall' kujton se trembem dhe përulem

Përpara hyjëve të tu të rinjë?

Shiko se po gabon. S'më njihke mirë!

Vër majat nga ke thembrat! Mbathja shpejt

Nga erdhe! Kjo është përgjigja ime,

Mos prit më shumë. Më s'të them asgjë.

HERMESI

Me fjalt' e tua kryeneçe, të hazdisura,

Anijen tënde mbyt në det mjerimesh.

PROMETEU

Dëgjo këtu: s'e ndërroj mjerimin tim

Me servilizmin tënd të ulët, kurrë!

HERMESI

Mos të pëlqen më tepër majë shkëmbit

Të jesh mbërthyer, se sa lajmëtar i Zeusit?

PROMETEU

Më duket vetja më fisnik në pranga,

Në shkëmb mbërthyer, se sa të jem lake

Besnik i Zeusit. Ti e meriton

Me fyerje fyerjen tënde ta shpërblej.

HERMESI

E shoh se të pëlqekan shumë vuajtjet.

PROMETEU

Si s'më pëlqejnë! Dhe armiqtë e mi

Kështu pësofshin! Edhe ti, Hermes!

HERMESI

Mos të kam unë faj që vuan kështu?

PROMETEU

Ta them haptaz: të gjithëve ju hyjve

Të qiellit ju urrej! Të mirën time

Ju ma shpërblyet me vuajtje poshtërsisht!

HERMESI

E shoh, ti flet përçart, si i sëmurë.

PROMETEU

Si i sëmur' vërtet, sikur sëmundje

Të ish urrejtja ime për armiqtë.

HERMESI

Kur në mjerim ti je kaq fort krenar,

Kush të duron sikur të jesh i lumtur?

PROMETEU

Medet, medet, i mjeri unë, i mjeri!

HERMESI

"Medet"? Këtë rënkim s'e njeh, jo, Zeusi!

PROMETEU

Do t'ia mësojë koha, duk' u plakur.

HERMESI

Me ç'shoh, nuk paske zënë mënt aspak.

PROMETEU

Prandaj rri flas me një lake si ti.

HERMESI

Pra, s'dashke t'i përgjigjesh hiç tim eti?

PROMETEU

Me dhela duhet t'u përgjigjem dhelave.

HERMESI

Po talle me mua si me një fëmijë.

PROMETEU

Nuk je më naiv ti se sa një fëmijë?

Vërtet besoke se do t'i përgjigjem?

Dëgjo këtu: nuk ka ndëshkim, nuk ka dredhi

Që Zeusi të më detyrojë mua

T'i them ato që kanë për t'i ndodhur,

Po s'më çliroi nga hekurat mizore.

Le të shkrepëtijë flakët e rrufeve,

Të ushtojë me gjëmimet e nëndheshme,

Le të peshtjellë Tokë e Qiell së bashku

Me borën pendëbardhë, le t'i tundë

E shembë të gjitha, por ta dish se kurrë

Nuk më perkul dot! Kurrë s'do t'i them

Se kush do ta përmbysë atë nga froni.

HERMESI

Shih mos pendohesh për këto që thua!

PROMETEU

Çdo gjë e kam vendosur që më parë.

HERMESI

Mblidh mendjen, bëhu i arsyeshëm dhe

Mëshirë ki, i gjorë, për veten tënde!

PROMETEU

Kot më mërzit. Si uturimë deti

Që kot dëgjojmë janë fjalt' e tua.

Apo kujton ti se nga frik' e Zeusit

Do qaj e duart do ngre bash si një grua

Para atij armiku të përbindshëm

Dhe do ta lus që të më heqë prangat ?

S'më njihke mirë! Kjo s'do ndodhë askurrë!

HERMESI

Të fola mjaft, por qenka krejt e kotë.

Nga lutjet s'preket zemër si e jotja.

Ti po harbon si mëzi i pamësuar

Që vetëm nduk kapistër edhe fre.

Më kot rropatesh, ti nuk ke shpëtim!

Një trill i çmendur, qoftë edhe krenar,

Dobi nuk sjell. Pra, bindju fjalës sime,

Përndryshe nuk shpëton nga një stuhi

Mjerimesh, që si një tallaz mizor

Mbi ty do shembet dhe do të mbulojë.

Ky shkëmb do bëhet copë e thërrime,

Kur Zeusi ta godasë me rrufe

Dhe shkrepëtima. Shkemb' i zi në gji

Të tij do ta varrosë trupin tënd.

Mjaft shekuj do kalojnë, pa të dalësh

Prap' ti në dritë. Qeni fluturak

I Zeusit, zhgaba e pangopur kurrë

Me gjak, një goxha copë do të shqyejë

Me sqep nga trupi yt dhe dit' për ditë

Do vijë si një mik krejt i paftuar

Të të gërryejë e shqyejë ty mëlçinë!

Dhe mos kujto se do të marrin fund

Këto mynxyra, para se një tjetër

Hyjni të dojë vendin tënd ta zërë,

Në ferr pa diell të zbresë, në humnerat

E thella të Tartarit pis të zi.

Prandaj të them: mblidh mendjen! S'janë fjalë

Këto prej mburraveci, jo, por dalin

Nga goj' e vetë Zeusit të pavdekshëm.

Dhe Zeusi nuk gënjen. Çka thotë ai

Vërtet do kryhet. Pra, mendohu mirë,

Dhe më beso se je më i fituar

Të jeshë i urtë, sesa kokëfortë!

KORI

Hermesi thotë fjalë bash me vend,

Të këshillon ta mposhtësh zemërimin.

Hiq dorë ti nga kokëfortësia.

Dëgjoje! Ji i mençur! Është turp

Për t'urtin këmbëngulja në gabim.

PROMETEU

Çdo gjë që tha ky lajmëtar

E dija mirë që më parë.

Por veç armiku turp s'provon

Kur nga armiqtë e tij pëson.

Me zjarr, rrufe më përvëlo,

Me vetëtima shkrep, qëllo!

Me zhurmë, britma dhe poterë

Tronditi Tokë e Qiell plot tmerr!

Me erë, shqotë e bubullimë,

Tallaz të egër, uturimë,

Pështill ti ajër, tokë e det,

Mbi yje shtjella marrt' përpjetë.

Dhe hidhma trupin në skëterrë,

Mu në Tartar, mu në humnerë.

Në ferr të zi si trup të vdekur

Vërvitëm Fat me dorën hekur.

Por vetëm trupin tim të mjerë

Se unë s'vdes jo asnjëherë!

HERMESI

Po flet përçart nga dëshpërimi,

Urrejtj' e zezë e zemërimi.

Gozhduar për tmerr siç je, i ngratë,

S'tu mbyllka goja, gjuhëgjatë.

Sikur të ishte ky i lirë,

Ku mendj' e shthurur kish arrirë?

Por ju që keq për të u vjen,

Largohuni shpejt nga ky vend,

Që mendja juaj mos të shkallojë,

Rrufe e Zeusit kur t'ushtojë!

KORI

Ti mos më jep të tilla mend,

Tek unë ato nuk zënë vend!

Mos më kujton për zemërqullët,

Që po më shtyn për sjellje t'ulët?

Si do që puna do të vi',

Me të do vuaj çdo short të zi.

Po, gjithë jetën jam mësuar

Ta kem pështirë pabesinë.

S'njoh unë ves më të shëmtuar,

Më të poshtër se tradhtinë!

HERMESI

Por mos harroni çfarë ju thashë,

Kur dallgë dhembjesh t'ju godasë.

Ju fatin tuaj mos e mallkoni,

Mos u rropatni, mos ankoni

Se gjoja Zeusi krejt papritur

Me flakë e zjarr u pat goditur.

Ju vetë u hodhët në humnerë,

Vetë u gremisët në skëterrë!

Askush s'ju zu në befasi,

Askush s'ju ngre juve pusi.

Me dashjen tuaj endët rrjetën,

Në rrjet' të fatit zutë veten.

(Hermesi largohet)

PROMETEU

S'qenkan fjalë boshe, se me të vërtetë,

Toka dridhet e po trandet me rrëmet.

Oshëtijnë gjëmimet me bubullima,

Gjarpërojnë rrufetë me vetëtima,

Gjuhë flake nëpër qiell bëjnë zigzag

Flakërimat verbojnë çdo gjë përqark!

Pluhurin era ngre lart në ajëri,

Shqota ulërin, vërshllen me lemeri!

Po përplasen, përleshen shqota me shqotë

Tokë e qiell e çdo gjë u përzje në botë!

Ja ç'furtunë më çoi Zeusi i tërbuar

Për të më përulur, për të më ndëshkuar,

Shih, o mëmë Tokë,

Shih, o mëmë e shtrenjtë,

Që më bëre kokën,

Shih eter i shenjtë

Që pështjell krejt botën

Nga skaji në skaj,

Shihni ku më hodhën

Krejt pa pasur faj!

(Vetëtin, gjëmon, Prometeu gremiset nën tokë)

- Fund -

 

Back to top

 


Eskili – "Prometeu i Lidhur" – Shqipëroi Çezar Kurti, Kurti Publishing, New York, 1997.

Copyright©1997 by Kurti Publishing.